Jinvestiga minn suppost qed ikun investigat

fam-inkjesta

Imkien fid-dinja ma jinhatar xi hadd biex jinvestiga jekk kienx hemm nuqqassijiet waqt xi kaz, meta l-istess persuna hija responsabbli li tara li ma jkunx hemm dawn in-nuqqassijiet. Imma hekk gara fil-Forzi Armati ta’ Malta fejn il-persuna li qed tmexxi l-inkjesta dwar il-mewt ta’ Gunner Matthew Psaila hija l-istess persuna li kellha tara li ma kien hemm ebda periklu ghal hadd biex din it-tragedja ma ssehhx.

Din l-inkjesta nghatat l-isem ta’ ‘Board of Inquiry – Training Incident at Wied l-Isperanza 13 February 2009 (Bord ta’ Inkjesta – Incident waqt it-Tahrig fil-Wied tal-Isperanza 13 ta’ Frar 2009). Fuq dan il-bord  inhatru tliet persuni. Bhala President hemm il-Logotenent Kulunell Mario Borg li huwa l-Kap Kmandant tat-Tielet Regiment u l-Ufficjal responsabbli mis-Sahha u s-Sigurtà tal-Armata. Mieghu hemm il-Maggur Robert Bonnici, li kien inginier mat-Taqsima tal-Ajru u issa l-Ufficjal Kmandant tal-‘A’ Company responsabbli mis-sigurtà tal-Ajruport u l-Kaptan Jonathan Cutajar mit-Tielet Regiment.

Sorsi fil-FAM qaluli li dawn it-tliet fizzjali inhatru fuq dan il-Bord ta’ Inkjesta skont “General Order 18” mahruga nhar il-Gimgha, 13 ta’ Frar 2009 fl-istess gurnata li sehh l-incident f’Chadwick Lakes. Il-bord qieghed jintalab jinvestiga x’gara ezatt, ic-cirkostanzi li waslu ghal dan l-incident u jekk is-‘Safety Procedures’ (il-Proceduri ta’ Sigurtà) kienux osservati waqt l-ezercizzju.

Izda, qalu s-sorsi, din l-inkjesta mill-ewwel bdiet hazin u kif spjegaw is-sorsi “bdiet tahwida papali”. Dawn qed jistaqsu – xi proceduri ta’ sigurtà kellhom isegwu s-suldati waqt it-tahrig?  Jezistu xi “ordnijiet” li jiddeterminaw x’ghandhom ikunu dawn il-proceduri jew x’appart ghandu jingarr waqt ezercizzji bhal dawn?

Fil-FAM, sostnew is-sorsi, hemm regoli, jew ordnijiet, fejn anke meta suldat ikun qieghed jaghmel l-ghassa tieghu, tinhareg ordni minn fejn ghandu jghaddi, x’ilbies ghandu jkollu fuqu waqt ‘details’ jew waqt xi xoghol iehor. Dawn lis-suldati suppost li jinghatawlhom bil-miktub.

Is-sorsi qaluli li tajjeb li wiehed jistaqsi fejn qieghdin dawn l-ordnijiet li jghidu lis-suldat jew lill-fizzjal  x’ghandu jaghmel biex issegwi dawn il-proceduri u x’apparat ghandu jingarr jew jittiehed waqt ezercizzji varji li jigu organizati mil FAM.

“Naccertak li dawn l-istruzzjonijiet, jew ordnijiet, ma jezistux u l-fizzjal inkarigat  li suppost hareg dawn l-ordnijiet huwa l-istess fizzjal li nhatar biex immexxi l-inkjesta”, sahaq ufficjal fl-Armata mat-torca. Is-sors qalilna li f’kull Armata professjonali barra minn Malta jezistu dawn ‘is-Safety Orders’ bil-miktub f’forma ta’ ‘Orders & Field Check Lists”. 

U hawn tkompli t-tahwida bil-hatra tal-Logotenent Kulunell Mario Borg biex imexxi din l-inkjesta. Mario Borg ilu l-Ufficjal responsabbli mis-Sahha u s-Sigurtà tal-Armata ghal aktar minn erba’ snin fejn anke nghata l-opportunità li jaghmel diploma course fl-Università ta’ Malta fuq dan is-suggett ghas-spejjez tal-Armata. U ma’ dan kulhadd jaqbel ghax qed jaghmlu biex jaqdi lill-Armata.

Ghaldaqstant, sahqu s-sorsi, wahda mill-aktar affarijiet essenzjali li kien fid-dmir li jaghmel il-Logotenent Kulunell Mario Borg hekk kif inghata r-responsabbilità tas-Sahha u s-Sigurtà, hija li jara kif jahdmu Armati barranin u kif jimplementaw ir-rogolament u l-ordnijiet waqt it-tahrig u jaddatta dawn fil-FAM.

Is-sorsi qaluli li sfortunatament dan x’aktarx ma sarx minhabba xi skuza jew ohra fosthom nuqqas ta’ finanzi u pressjoni ta’ xoghol. Huma qalulna li Mario Borg kellu tul dawn l-ahhar snin jifli l-ezercizzji kollha li jsiru mis-suldati u jordna permezz ta’ ‘standing orders’ bil-miktub lill-fizzjali tal-FAM x’mizuri ta’ sigurtà ghandhom jittiehdu waqt kull ezercizzju. 

Ghaldaqstant fi hdan l-Armata qieghdin iqumu diversi mistoqsijiet kemm verament se tkun genwina din l-inkjesta. “Mhix serjetà li inkjesta, li trid tara jekk fost l-ohrajn kienx hemm nuqqassijiet ta’ sahha u sigurtà, titmexxa mill-istess fizzjal li huwa responsabbli li jara li ma kienx hemm nuqqassijiet”, sahaq il-fizzjal li tkellem maghna.

L-ghazla tal-Logotenent Kulunell Borg biex imexxi din l-inkjesta, ghaldaqstant, qieghda titqies minn bosta nies, l-aktar fi hdan il-FAM stess, bhala attentat sfrenat biex jekk kien hemm xi nuqqassijiet l-Armata se tigi mehlusa minn kull tort. Minn naha l-ohra jekk jinstab li kien hemm xi nuqqassijiet minn naha tal-Armata, il-persuna responsabbli mis-Sahha u s-Sigurtà, u cioè Mario Borg, se jaghmel, staqsew is-sorsi.

Izda ‘t-tahwida papali’, kif qaluli s-sorsi, tkompli tithawwad peress li fi hdan il-FAM hemm fizzjal responsabbli biex jaghmel dawn l-investigazzjonijiet. Dan huwa il-Logotenent Kulunell Alfred Attard li huwa responsabbli mill-Awditjar u Investigazzjonijiet. Dan huwa l-fizzjal li l-Armata stess taghtu r-responsabbilità biex jinvestiga incidenti simili bhal ma gara nhar il-Gimgha, 13 ta’ Frar. Izda dan thalla barra totalment u ghalhekk din l-inkjesta tidher li digà bdiet fuq nota negattiva.

“Hawn qed nitkellmu fuq kollega li halla hajtu waqt il-qadi ta’ dmirijietu u mhux korra, jew forsi tilef parti minn gismu. Zaghzugh ta’ 19-il sena ghadu kif inghata funeral militari kif kien jixraqlu. Imma inutli x-xeni sbieh. Issa li se nigu biex naraw x’mar hazin biex ma titkissirx familja ohra, se jkollna inkjesta farsa”, sahaq wiehed mis-sorsi.